DURAĞAN Taşkarısı söylencesi,Bir Efsane mi Gerçek mi?

Halk arasında nesilden nesile anlatılan, öyküler, söylenceler vardır. Bu söylenceler dini olmaktan çok halkbilim (folklor) alanına girer. Bu söylencelerin bilinmesi ve bir belge olarak geleceğe aktarılması gerekir. Bu gün saçma sapan bir uydurma olarak bakılan bu söylenceler her milletin kültüründe vardır. Gelişmiş uluslar bunları kültürlerinin bir zenginliği olarak kabul ederler.

Emekli Öğretmen Celal Çatal; yöremizin halk inançları üzerine kitap hazırlamaya çalışıyor. Yöremizde nerede bir yatır, türbe varsa, nerede bir evliya söylencesi anlatılıyorsa bu yerleri gezip, fotoğraf çekip görüntülüyor, anlatılanları yazıyor. Bu yaptıkları ile yöremizin kültür eksiğini tamam etmeye çalışıyor.
Celal Hoca Durağan Yanalak, Dereli ve Erenköy yöresinde anlatıla gelen “Taşkarısı” söylencesini duymuş. Bu söylencenin çıkmasına neden olan kayalıkları yerinde görmek istemiş. Bu düşüncelerle yola çıktık. Bize rehberlik etmesi için Yanalak Köyü Muhtarı İbrahim Güler’i bulduk. Sağ olsunlar önümüze düşüp bizi bu efsanevi kayalıklara götürdü. Bu arada “Taşkarısı” efsanesini de anlattı

Bir zaman bir kadın sırtında beşik, karnında bebek önünde koyunlarla yaylaya yoluna düşer. Hem hamilelik, hem de sırtında taşıdığı beşik ağır gelir. Koyunlarda dağılıverir. Kadıncağız sıkıntıdadır. Bunların üzerine bir de tipi çıkmasın mı? Canından bezer “Allah’ım nedir bu çektiğim çile? Bana bu çileyi çektireceğine taş etseydin de kurtulaydım” diye şikayetlenir. Dileği kabul edilir ve olduğu yerde, oturur halde taş kesilir.
Kültürümüzde böyle taş kesilme söylenceleri çoktur. Kültür araştırmalarının bir konusu da bu taş kesilme efsaneleridir. Arama motoruna “Taş kesilme efsaneleri” yazarsanız araştırmalarda uzun bir liste çıkar. Bunlardan biri de Boyabat’taki “Kırk kızlar” efsanesidir. Taşkarısı söylencesi de o uzun listede yer almayan, ilk defa yayınlanacak olan bir halk efsanesidir.
Durağan ilçemizden geçerken kuzey tarafına baktığımızda iki muhteşem kayalık görürsünüz. Yöre halkı bunlardan batı tarafında olanına “Akkaya” doğu tarafında olan ve ejderha dişi gibi vahşi görünen kayalıklara demiş

Buzluk mağarası ve Buzluk gözetleme kulesi Akkaya üzerindedir. Yöremizin en muhteşem manzaralarından birini bu gözetleme kulesinden gözetlersiniz. Bir yanda Karakaya, karşıda Ada Dağı, güneydoğu yönünde Altınkaya baraj gölü ve daha uzakta Vezirköprü dağları. Kuzey tarafında muhteşem bir orman…
Hedefimiz “Kalfet Mezarlığı” denen Karakaya’yı da yandan gören bir yer. Burası birkaç köyün yaylası durumunda… Güney yönüne eğimli bir arazi… Yıllardır ekilmemiş tarlaların bitiminde ahşap bir cami (Kalfet Camisi) sonra gösterişli kayalar. Bu arazi sonunda dimdik bir uçurum ile sona
Yakında yörede yayla evleri görülmüyor. Yayla arazisi kadastrodan geçmiş. Ancak bu arazi uzun zaman ekilmemiş. Buradaki ahşap Kalfet Camisi bu yörenin Cuma Camisi olarak hizmet etmiş olmalı. Caminin son cemaat yerinin etrafı tuğla bir duvarla kapatılmış. Diğer kısımları ahşap… Ahşap kısımlar yılların izini taşıyor. Güneş tahtaları siyahlaştırmış. İçerisi temiz. Halı ve kilimlerle döşeli… Demek ki zaman zaman onarımdan geçiyor ve ibadet için kullanılıyor.
Dönüp kayaları inceliyoruz. Doğanın güçleri bu kayaları çok ilginç şekillere yontmuş. Bulunduğumuz yerden aşağıya doğru baktığımız da orada kümeler halinde koyun-keçi büyüklüğünde kayalar görüyoruz. Yöre halkının bu kayaları beşikli kadına, koyun ve keçilere benzetmesi nedensiz değil. Aşağıya inip gösterilen kayaları inceliyoruz. Bir taraftan bakıldığında dizlerini büküp ayakların altına alarak oturan bir kadın görünümü çok belirgin olarak görünüyor. Bu kaya parçasının arka tarafında bir çıkıntı var. Yöre halkı bu çıkıntıyı da beşik olarak düşünmüş. Yöremizde çocuklu kadınların tarlaya, tabana sırtında beşik ile gitme âdeti vardır. Hamile de olsa, çocuklu da olsa herkes çalışmalı ve kimse işten güçten geri kalmamalıdır.
Bize bu bilgileri veren ve bizi buraya getiren Yanalag Köyü Muhtarı İbrahim Güler’e

Araştırma ve Yazı : Celal Çatal…

Emekli Öğretmen